ปัญหาข้อที่ 1
ถาม โลกเดือดร้อนวุ่นวายในปัจจุบันนี้ เพราะขาดธรรมอะไร ?
ตอบ เพราะขาดธรรมคุ้มครองโลก 2 อย่างคือ
- หิริ ความละอายแก่ใจ
- โอตตัปปะ ความเกรงกลัว
ถาม บุคคลมีกาย วาจา ใจ งดงามเพราะปฏิบัติธรรมอะไร ?
ตอบ เพราะปฏิบัติธรรมอันทำให้งาม 2 อย่างคือ
- ขันติ ความอดทน
- โสรัจจะ ความเสงี่ยม
ปัญหาข้อที่ 2
ถาม ทุจริต คืออะไร ? มีเท่าไร ? อะไรบ้าง ?
ตอบ ทุจริต คือประพฤติชั่ว ประพฤติเสียหาย มี 3 คือ
- ประพฤติชั่วด้วยกาย เรียก กายทุจริต
- ประพฤติชั่วด้วยวาจา เรียก วจีทุจริต
- ประพฤติชั่วด้วยใจ เรียก มโนทุจริต
ถาม คนที่รับปากรับคำเขาไว้แล้ว แต่ไม่ทำตามนั้นจัดเข้าในทุจริตข้อไหน ?
ตอบ จัดเข้าในวจีทุจริต
ปัญหาข้อที่ 3
ถาม มูลเหตุที่ทำให้บุคคลทำความชั่วเรียกว่าอะไร ? มีอะไรบ้าง ?
ตอบ เรียกว่า อกุศลมูล หมายถึงรากเง่าของอกุศล มี 3 คือ
- โลภะ อยากได้
- โทสะ คิดประทุษร้ายเขา
- โมหะ หลง ไม่รู้จริง
ถาม สิ่งเป็นที่ตั้งแห่งการบำเพ็ญบุญเรียกว่าอะไร ? โดยย่อมีเท่าไร ? อะไรบ้าง ?
ตอบ เรียกว่า บุญกิริยาวัตถุ โดยย่อมี 3 คือ
- ทานมัย บุญสำเร็จด้วยการบริจาคทาน
- สีลมัย บุญสำเร็จด้วยการรักษาศีล
- ภาวนามัย บุญสำเร็จด้วยการเจริญภาวนา
ปัญหาข้อที่ 4
ถาม หลักธรรมดุจล้อรถนำไปสู่ความเจริญ มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
ตอบ มี 4 อย่างคือ
- ปฏิรูปเทสวาสะ อยู่ในประเทศอันสมควร
- สัปปุริสูปัสสยะ คบสัตบุรุษ
- อัตตสัมมาปณิธิ ตั้งตนไว้ชอบ
- ปุพเพกตปุญญตา ความเป็นผู้ได้ทำความดีไว้ในปางก่อน
ถาม อันตรายของภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ ข้อไหนเป็นอันตรายที่สุด ? เพราะเหตุไร ?
ตอบ ข้อ 3 คือ เพลิดเพลินในกามคุณ ทะยานอยากได้สุขยิ่ง ๆ ขึ้นไป เป็นอันตรายที่สุด เพราะอันตรายข้ออื่น ๆ ย่อมรวมลงในกามคุณทั้งสิ้น
ปัญหาข้อที่ 5
ถาม อธิษฐานธรรมคือธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจ มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
ตอบ มี 4 อย่างคือ
- ปัญญา รอบรู้สิ่งที่ควรรู้
- สัจจะ ความจริงใจ คือประพฤติสิ่งใดก็ให้ได้จริง
- จาคะ สละสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความจริงใจ
- อุปสมะ สงบใจจากสิ่งที่เป็นข้าศึกแก่ความสงบ
ถาม ผู้ที่ทำงานไม่สำเร็จผลตามที่มุ่งหมายเพราะขาดคุณธรรมอะไรบ้าง ?
ตอบ เพราะขาดอิทธิบาท คือ คุณเครื่องให้สำเร็จความประสงค์ ๔ อย่างคือ
- ฉันทะ ความพอใจรักใคร่ในสิ่งนั้น
- วิริยะ เพียรประกอบสิ่งนั้น
- จิตตะ เอาใจฝักใฝ่ในสิ่งนั้นไม่วางธุระ
- วิมังสา หมั่นตริตรองพิจารณาเหตุผลในสิ่งนั้น
ปัญหาข้อที่ 6
ถาม อินทรีย์ 6 กับอารมณ์ 6 มีความสัมพันธ์กันอย่างไร ?
ตอบ มีความสัมพันธ์กันอย่างนี้
- ตา เป็นใหญ่ในการเห็นอารมณ์ คือรูป
- หู เป็นใหญ่ในการฟังอารมณ์ คือเสียง
- จมูก เป็นใหญ่ในการสูดดมอารมณ์ คือกลิ่น
- ลิ้น เป็นใหญ่ในการลิ้มอารมณ์ คือรส
- กาย เป็นใหญ่ในการถูกต้องอารมณ์ คือโผฏฐัพพะ
- ใจ เป็นใหญ่ในการรู้อารมณ์ คือธรรม
ถาม อะไรเรียกว่า สัมผัส ?
ตอบ การกระทบกันระหว่างอายตนะภายในมี ตา เป็นต้น กับอายตนะ ภายนอก มี รูป เป็นต้น เกิดความรู้ขึ้น เรียกว่า จักขุวิญญาณ เป็นต้น ทั้ง 3 อย่างนี้ รวมกันในขณะเดียวกัน เรียกว่า สัมผัส
ปัญหาข้อที่ 7
ถาม มละคือมลทิน หมายถึงอะไร ?
ตอบ หมายถึงกิเลสเป็นเครื่องทำจิตให้เศร้าหมอง ไม่ผ่องใส
ถาม มลทินข้อที่ 1 และข้อที่ 9 คืออะไร ? แก้ด้วยธรรมอะไร ?
ตอบ มลทินข้อที่ 1 คือ โกรธ แก้ด้วยเจริญเมตตา และ มลทินข้อที่ 9 คือ เห็นผิด แก้ด้วยสัมมาทิฏฐิ
ปัญหาข้อที่ 8
ถาม เหตุให้เกิดประโยชน์ในปัจจุบันเรียกว่าอะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
ตอบ เรียกว่าทิฏฐธัมมิกัตถะ มี 4 อย่างคือ
- อุฏฐานสัมปทา ถึงพร้อมด้วยความหมั่น
- อารักขสัมปทา ถึงพร้อมด้วยการรักษา
- กัลยาณมิตตตา ความมีเพื่อนเป็นคนดี
- สมชีวิตา ความเลี้ยงชีวิตตามสมควร
ถาม เมื่อปฏิบัติตามเหตุนั้นแล้วจะได้รับผลอะไร ?
ตอบ จะได้รับผล คือ ทรัพย์ ยศ ไมตรี เป็นต้นในปัจจุบัน
ปัญหาข้อที่ 9
ถาม ตระกูลอันมั่งคั่งจะตั้งอยู่ได้นานเพราะสถานใดบ้าง ?
ตอบ เพราะสถาน 4 คือ
- แสวงหาพัสดุที่หายแล้ว
- บูรณะพัสดุที่คร่ำคร่า
- รู้จักประมาณในการบริโภคสมบัติ
- ตั้งสตรีหรือบุรุษผู้มีศีลให้เป็นแม่เรือนพ่อเรือน
ถาม ฆราวาสผู้ครองเรือนควรตั้งอยู่ในธรรมข้อใดบ้าง ?
ตอบ ควรตั้งอยู่ในฆราวาสธรรม 4 คือ
- สัจจะ สัตย์ซื่อต่อกัน
- ทมะ รู้จักข่มจิตของตน
- ขันติ อดทน
- จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน
ปัญหาข้อที่ 10
ถาม จงเขียนศีล 5 ข้อที่ 5 พร้อมทั้งคำแปล
ตอบ สุราเมรยมัชชปมาทัฏฐานา เวรมณี แปลความว่า เว้นจากการดื่มน้ำเมา คือสุราและเมรัย อันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท
ถาม สมบัติและวิบัติของอุบาสกอุบาสิกามีอะไรบ้าง ?
ตอบ มี
- ประกอบด้วยศรัทธา
- มีศีลบริสุทธิ์
- ไม่ถือมงคลตื่นข่าว คือเชื่อกรรม ไม่เชื่อมงคล
- ไม่แสวงหาเขตบุญนอกพระพุทธศาสนา
- บำเพ็ญบุญแต่ในพระพุทธศาสนา
ตรงข้ามกับสมบัติทั้ง 5 นี้ เป็นวิบัติของอุบาสกอุบาสิกา
