ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  ธรรมศึกษาชั้นเอก พ.ศ. ๒๕๔๕

๑. บุคคลจะพ้นจากบ่วงแห่งมารได้ ด้วยวิธีใด ?

1. สำรวมอินทรีย์
2. สำรวมในกาม
3. สำรวมจิต
4. ถูกทุกข้อ

๒. อะไร เรียกว่า มาร ?

1. กิเลสกาม
2. วัตถุกาม
3. กามตัณหา
4. กามฉันทะ

๓. รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ที่น่าใคร่ จัดเป็นกามชนิดใด ?

1. กิเลสกาม
2. วัตถุกาม
3. กามโอฆะ
4. กามโยคะ

๔. ข้อใด เป็นความหน่ายในเบญจขันธ์เกิดด้วยปัญญา ?

1. นิพพาน
2. นิพพิทา
3. วิสุทธิ
4. วิมุตติ

๕. รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เรียกว่าอะไร ?

1. อินทรีย์ ๕
2. กามคุณ ๕
3. ขันธ์ ๕
4. พละ ๕

๖. อนิจจลักษณะ ไม่ปรากฏในที่ใด ?

1. ร่างกาย
2. จิตใจ
3. ต้นไม้
4. ไม่มีข้อถูก

๗. สังขารที่มีใจครอง ได้แก่อะไร ?

1. อาคารสถานที่
2. ต้นไม้
3. คนและสัตว์
4. เชื้อโรค

๘. เกิด แก่ เจ็บ ตาย จัดเป็นทุกข์อะไร ?

1. สภาวทุกข์
2. ทุกข์จร
3. ทุกข์ประจำ
4. พยาธิทุกข์

๙. ทุกขตา ความเป็นทุกข์ไม่ปรากฏที่ใด ?

1. นิพพาน
2. เวทนา
3. สัญญา
4. วิญญาณ

๑๐. ข้อใด เป็นทุกข์อันเกิดขึ้น เพราะถูกไฟคือราคะแผดเผา ?

1. ทุกขเวทนา
2. ทุกข์ประจำ
3. สันตาปทุกข์
4. ทุกข์รวบยอด

๑๑. ข้อใด จัดเป็นวิปากทุกข์ ?

1. ทุกข์กลัวไม่มีงานทำ
2. ทุกข์เพราะกลัวแพ้คดี
3. ความหิว กระหายน้ำ
4. ความร้อนใจเกิดจากการทุจริต

๑๒. อะไรปิดบังไว้ ไม่ให้เห็นความทุกข์ ?

1. อิริยาบถ
2. สันตติ
3. ความปลงใจ
4. ความเชื่อเรื่องกรรม

๑๓. ข้อใด แสดงว่า ศาสนาพุทธต่างจากศาสนาพราหมณ์ ?

1. สอนเรื่องความทุกข์
2. สอนเรื่องสังสารวัฏ
3. สอนเรื่องอนัตตา
4. สอนเรื่องบาป-บุญ

๑๔. ความไม่อยู่ในอำนาจ เป็นอาการของอะไร ?

1. อนิจจตา
2. ทุกขตา
3. อนัตตตา
4. ถูกทุกข้อ

๑๕. คำใด ไม่เกี่ยวข้องกับวิราคะ ?

1. นิพพาน
2. มรรค
3. ความดับ
4. ความสิ้นตัณหา

๑๖. อารมณ์อันยั่วยวนให้เกิดความเมา คือข้อใด ?

1. บริวาร
2. ลาภ ยศ
3. ความไม่มีโรค
4. ถูกทุกข้อ

๑๗. ข้อใด เป็นธรรมสำหรับยังความเมาให้สร่าง ?

1. นิพพิทา
2. วิราคะ
3. วิมุตติ
4. วิสุทธิ

๑๘. ความอยากอันมีอาการแส่หากามารมณ์ จัดเป็นตัณหาใด ?

1. กามตัณหา
2. ภวตัณหา
3. วิภวตัณหา
4. ถูกทุกข้อ

๑๙. เพราะสิ้นกำหนัดแล้ว จิตย่อมหลุดพ้นจากอะไร ?

1. ตัณหา
2. อาสวะ
3. ราคะ
4. ความถือมั่น

๒๐. ความผิดที่คนหนึ่งทำ อีกคนหนึ่งจะช่วยให้บริสุทธิ์ได้หรือไม่ ?

1. ได้ เพราะเป็นแพะรับบาป
2. ไม่ได้ เพราะความผิดเป็นของเฉพาะตน
3. ไม่ได้ เพราะความบริสุทธิ์เป็นของเฉพาะตน
4. ข้อ 2 และ 3 ถูก

๒๑. ผู้มุ่งความสงบอันเป็นสุข พึงละโลกามิสๆ คืออะไร ?

1. รูปอันน่าปรารถนา
2. เสียงอันน่าใคร่
3. กลิ่นอันน่าชอบใจ
4. ถูกทุกข้อ

๒๒. ข้อใด ไม่จัดเข้าในสีลวิสุทธิ ความหมดจดแห่งศีล ?

1. เจรจาชอบ
2. ตั้งใจชอบ
3. การงานชอบ
4. เลี้ยงชีวิตชอบ

๒๓. การงดเว้นฆ่าสัตว์ ลักทรัพย์ เป็นความสงบทางใด ?

1. ทางกาย
2. ทางวาจา
3. ทางใจ
4. ทางกาย วาจา

๒๔. สุขอื่นจากความสงบไม่มี หมายถึงความสงบทางใด ?

1. กายกับใจ
2. กายกับวาจา
3. กาย วาจา ใจ
4. เฉพาะใจอย่างเดียว

๒๕. ดับ ออก เย็น หยุด เป็นสภาวธรรมของอะไร ?

1. สันติ
2. นิพพิทา
3. สุคติ
4. นิพพาน

๒๖. ใคร ได้ชื่อว่าปฏิบัติใกล้ต่อพระนิพพาน ?

1. ผู้หนักในพระศาสดา
2. ผู้หนักในพระธรรม
3. ผู้เคารพในพระสงฆ์
4. ถูกทุกข้อ

๒๗. การเวียนว่ายตายเกิดของสัตว์ทั้งหลาย เรียกว่าอะไร ?

1. สังสารวัฏ
2. คติ
3. ภพ
4. ชาตะ มตะ

๒๘. ภูมิเป็นที่ไปเบื้องหน้า หลังความตาย เรียกว่าอะไร ?

1. คติ
2. ภพ
3. ที่ชอบ
4. ชาติหน้า

๒๙. สุนัข แมว เป็นต้น ได้ชื่อว่า ดิรัจฉาน เพราะเหตุใด ?

1. เพราะหาความเจริญมิได้
2. เพราะเป็นผู้ไร้อำนาจ
3. เพราะไปตามขวาง
4. เพราะปราศจากความคิด

๓๐. เพราะเหตุใด ยมราชจึงถามเทวทูต ๕ กับคนที่ตายไปแล้ว ?

1. เพื่อให้ไม่ประมาท
2. เพื่อลงโทษตามความผิด
3. เพื่อส่งมาเกิดใหม่
4. ข้อ 1 และ 3 ถูก

๓๑. ข้อใด ไม่ใช่เทวทูต ๕ ?

1. เด็กแรกคลอด
2. คนถูกลงราชทัณฑ์
3. สมณะ
4. คนชรา

๓๒. ในขณะถูกทรมาน สัตว์นรกมีความปรารถนาอย่างไร ?

1. ปรารถนาเป็นมนุษย์
2. ปรารถนาฟังธรรม
3. ปรารถนาบรรลุธรรม
4. ถูกทุกข้อ

๓๓. การทำทักษิณานุประทาน เพื่อประโยชน์แก่ใคร ?

1. พระสงฆ์
2. ญาติที่ตายไปแล้ว
3. คนมีเคราะห์
4. คนกำลังใกล้ตาย

๓๔. สัตว์ในอบายภูมิ มีท้องใหญ่ มีปากเท่ารูเข็ม เรียกว่าอะไร ?

1. มหาภูต
2. อสุรกาย
3. เปรต
4. มนุษย์เปรต

๓๕. สัตว์ชนิดใด เกิดแก่ตายในที่มืด ?

1. ไส้เดือน
2. แมลงป่อง
3. ตะขาบ
4. ปลา

๓๖. สัตว์นรก ครั้นสิ้นกรรมแล้ว มาเกิดเป็นมนุษย์ ย่อมเป็นเช่นไร ?

1. เกิดในสกุลต่ำ
2. มีชีวิตฝืดเคือง
3. รูปร่างไม่สมประกอบ
4. ถูกทุกข้อ

๓๗. ข้อใด เป็นคุณลักษณะของสมถภาวนา ?

1. กำจัดอนุสัย
2. ระงับนิวรณ์
3. ตัดกรรม
4. กำจัดอวิชชา

๓๘. กายคตาสติ เป็นคู่ปรับนิวรณ์ใด ?

1. ความพอใจในกาม
2. ความพยาบาท
3. ความง่วง
4. ความสงสัย

๓๙. ประโยชน์ของการพิจารณาอสุภกัมมัฏฐาน คือข้อใด ?

1. เพื่อเสริมความงาม
2. เพื่อคลายกำหนัด
3. เพื่อตัดกิเลส
4. เพื่อให้เกิดเมตตา

๔๐. คนมีความอาฆาตพยาบาท ควรเจริญกัมมัฏฐานใด ?

1. พิจารณาซากศพ
2. กำหนดลมหายใจ
3. เจริญเมตตา
4. เพ่งกสิณ

๔๑. กัมมัฏฐานที่กำหนดลมหายใจเป็นอารมณ์ เรียกว่าอะไร ?

1. กายคตาสติ
2. นั่งวิปัสสนา
3. ทำสมาธิ
4. อานาปานสติ

๔๒. ประโยชน์ของการพิจารณาอาหารว่า เป็นของปฏิกูล เพื่ออะไร ?

1. เพื่อให้รู้จักรับประทานอาหาร
2. เพื่อไม่ให้ติดในรสชาติอาหาร
3. เพื่อให้งดเว้นอาหารที่เป็นโทษ
4. เพื่อให้รู้จักประมาณในการบริโภค

๔๓. เพราะเหตุใด พระศาสดาจึงทรงชักนำให้บำเพ็ญสมาธิ ?

1. เพราะจะได้ทำอะไรไม่ผิดพลาด
2. เพราะจะได้พูดอะไรไม่ผิดพลาด
3. เพราะจะได้คิดอะไรไม่ผิดพลาด
4. ถูกทุกข้อ

๔๔. ความเห็นแจ้งชัดว่า ” สังขารทั้งหลาย ตกอยู่ในอำนาจแห่งไตรลักษณ์ ” เรียกว่าอะไร ?

1. สมถะ
2. วิปัสสนา
3. สมาธิ
4. สามัญญลักษณะ

๔๕. อะไรที่ทำให้ผู้เจริญกัมมัฏฐานเข้าใจผิดว่า ตนบรรลุมรรคผล ?

1. อุปกิเลส
2. ความเห็นผิด
3. วิปัสสนูปกิเลส
4. ความสำคัญผิด

๔๖. ความสำคัญว่า สังขารทั้งหลายเป็นของเที่ยง จัดเป็นวิปัลลาสข้อใด ?

1. ทิฏฐิวิปัลลาส
2. สัญญาวิปัลลาส
3. จิตตวิปัลลาส
4. ถูกทุกข้อ

๔๗. กัมมัฏฐานอย่างแรก ที่พระอุปัชฌาย์สอนกุลบุตรผู้มาขอบวชตรงกับข้อใด ?

1. ศีล สมาธิ ปัญญา
2. ทาน ศีล ภาวนา
3. ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง
4. ปฐวี อาโป เตโช วาโย

๔๘. ชีวิตของมนุษย์ทั้งหลายน้อยนิดเดียว พลันจะดับ มีทุกข์มาก มีความคับแค้นมากเมื่อยังมีชีวิตอยู่ควรทำอย่างไร ?

1. ไหว้พระสวดมนต์
2. ตักบาตร ทำบุญ
3. เจริญพระกรรมมัฏฐาน
4. ถูกทุกข้อ

๔๙. ชีวิตของมนุษย์ทั้งหลาย เหมือนโคที่เขานำไปฆ่า ตรงกับข้อใด ?

1. มีชรา พยาธิ มรณะ คอยรุมเผาไม่ให้อยู่นาน
2. วันคืนล่วงไปเท่าใด ก็ใกล้ความตายเข้าไปเท่านั้น
3. วันคืนล่วงไป ก็นำเอาชีวิตล่วงตามไปด้วย
4. ชีวิตนี้เป็นไปได้ เพราะมีปัจจัยคอยอุดหนุน

๕๐. สัญญา ๑๐ ประการ เกี่ยวข้องกับพระสูตรใด ?

1. คิริมานนทสูตร
2. มหาสติปัฏฐานสูตร
3. อาทิตตปริยายสูตร
4. อนัตตลักขณสูตร