ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  นักธรรมชั้นตรี พ.ศ. 2549

ถาม หิริกับโอตตัปปะ ต่างกันอย่างไร ?

ตอบ ต่างกันอย่างนี้ หิริ คือ ความละอายใจตนเองที่จะประพฤติชั่ว ส่วนโอตตัปปะ คือ ความเกรงกลัวผลของความชั่วที่ตนจะได้รับ ฯ


ถาม คำว่า พระธรรม ในรัตนะ 3 คืออะไร ? มีคุณอย่างไร ?

ตอบ คือคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ฯ มีคุณ คือ รักษาผู้ปฏิบัติไม่ให้ตกไปในที่ชั่ว ฯ


ถาม โอวาทของพระพุทธเจ้ามีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?

ตอบ มี 3 อย่าง คือ

  1. เว้นจากทุจริต คือ ประพฤติชั่วด้วยกาย วาจา ใจ
  2. ประกอบสุจริต คือ ประพฤติชอบด้วยกาย วาจา ใจ
  3. กระทำใจของตนให้หมดจดจากเครื่องเศร้าหมองใจมีโลภ โกรธ หลงเป็นต้น ฯ

ถาม คนเราจะประพฤติดีหรือประพฤติชั่วมีมูลเหตุมาจากอะไร ?

ตอบ คนประพฤติดีมีมูลเหตุมาจากอโลภะ อโทสะ อโมหะ ส่วนคนประพฤติชั่วมีมูลเหตุมาจากโลภะ โทสะ โมหะ ฯ


ถาม ปธานคือความเพียร 4 มีอะไรบ้าง ? งดเหล้าเข้าพรรษาอนุโลมเข้าในปธานข้อไหน ?

ตอบ มี

  1. สังวรปธาน เพียรระวังไม่ให้บาปเกิดขึ้นในสันดาน
  2. ปหานปธาน เพียรละบาปที่เกิดขึ้นแล้ว
  3. ภาวนาปธาน เพียรให้กุศลเกิดขึ้นในสันดาน
  4. อนุรักขนาปธาน เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้วมิให้เสื่อม ฯ

งดเหล้าเข้าพรรษา อนุโลมเข้าในปหานปธาน ฯ


ถาม อุทธัจจกุกกุจจะ คือความฟุ้งซ่านและรำคาญ จัดเข้าในขันธ์ไหนในขันธ์ 5 ? เพราะเหตุไร ?

ตอบ จัดเข้าในสังขารขันธ์ ฯ เพราะความฟุ้งซ่านและรำคาญ เป็นเจตสิกธรรมที่เกิดขึ้นกับใจ ฯ


ถาม อริยทรัพย์ คือทรัพย์เช่นไร ? เมื่อเทียบกับทรัพย์สินมีเงินทอง เป็นต้น ดีกว่ากันอย่างไร ?

ตอบ คือ คุณงามความดีอย่างประเสริฐที่เกิดมีขึ้นในสันดาน มี ศรัทธา ศีล เป็นต้น ฯ

เมื่อเทียบกับทรัพย์สินมีเงินทอง ดีกว่ากัน เพราะเป็นคุณธรรมเครื่องบำรุงจิตให้อบอุ่น ไม่ต้องกังวลเดือดร้อน ใครจะแย่งชิงไปไม่ได้ ใช้เท่าใดก็ไม่ต้องกลัวหมดสิ้น ทั้งสามารถติดตามไปได้ถึงชาติหน้า เป็นที่พึ่งในสัมปรายภพได้ด้วย ฯ


ถาม คิหิปฏิบัติ คืออะไร ? หมวดธรรมต่อไปนี้ คือ

  1. อิทธิบาท 4
  2. สังคหวัตถุ 4
  3. อธิษฐานธรรม 4
  4. ทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ 4
  5. ปาริสุทธิศีล 4

หมวดไหนมีในคิหิปฏิบัติ ?

ตอบ คิหิปฏิบัติ คือ หลักปฏิบัติของคฤหัสถ์ ฯ ข้อ 2. และข้อ 4. มีในคิหิปฏิบัติ ฯ


ถาม ผู้อยู่ครองเรือนควรมีธรรมของฆราวาสเป็นหลักปฏิบัติจึงจะอยู่เป็นสุข ธรรมของฆราวาสนั้นมีอะไรบ้าง ?

ตอบ มี

  1. สัจจะ สัตย์ซื่อต่อกัน
  2. ทมะ รู้จักข่มจิตของตน
  3. ขันติ อดทน
  4. จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน ฯ

ถาม นาย ก เป็นผู้ฉลาดในการเล่นพนันฟุตบอล เขาหวังให้นาย ข ผู้เป็นเพื่อน มีเงินทองไว้ก่อร่างสร้างตัว จึงชักชวน นาย ข ให้เล่นด้วย นาย ก จัดเข้าในประเภทมิตรแนะประโยชน์ได้หรือไม่ ? เพราะเหตุไร ?

ตอบ ไม่ได้ ฯ เพราะ นาย ก กำลังชักชวนในทางฉิบหาย ผิดลักษณะมิตรแนะประโยชน์ ฯ