ปัญหาข้อที่ 1
ถาม รูปกายอุบัติและธรรมกายอุบัติ แห่งพระมหาบุรุษนั้น มีความหมายว่าอย่างไร ?
ตอบ รูปกายอุบัติ คือความอุบัติในสมัยลงสู่พระครรภ์และในสมัยประสูติจากพระครรภ์ ส่วนธรรมกายอุบัติ คือการตรัสรู้พระอนุตรสัมมาสัมโพธิญาณ ฯ
ปัญหาข้อที่ 2
ถาม ข้ออุปมาว่า “ไม้แห้งที่วางไว้บนบก ไกลน้ำ สามารถสีให้เกิดไฟได้” เกิดขึ้นแก่ใคร ? โดยนำไปเปรียบกับอะไร ?
ตอบ แก่พระมหาบุรุษ คือองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ฯ โดยทรงนำไปเปรียบกับสมณพราหมณ์ทั้งหลายว่า สมณพราหมณ์บางพวกมีกายหลีกออกจากกาม ใจก็ละความรักใคร่ในกาม สงบดีแล้ว หากพากเพียรพยายามอย่างถูกต้อง ย่อมสามารถตรัสรู้ธรรมได้ ฯ
ปัญหาข้อที่ 3
ถาม อนุปุพพีกถา คืออะไร ? ทรงแสดงแก่บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยองค์เท่าไร ? อะไรบ้าง ?
ตอบ คือถ้อยคำที่กล่าวเรียงเรื่องเป็นลำดับไป ฯ ด้วยองค์ 3 ฯ คือ เป็นมนุษย์ 1 เป็นคฤหัสถ์ 1 มีอุปนิสัยแก่กล้าควรบรรลุโลกุตรคุณในที่นั้น 1 ฯ
ปัญหาข้อที่ 4
ถาม สหายของพระยสะ 4 คน ได้ออกบวชตามพระยสะ เพราะคิดอย่างไร ?
ตอบ เพราะคิดว่า ธรรมวินัยที่พระยสะออกบวชนั้นจักไม่เลวทรามแน่แท้ คงเป็นธรรมวินัยอันประเสริฐ คิดดังนี้จึงได้ออกบวช ฯ
ปัญหาข้อที่ 5
ถาม พระพุทธดำรัสว่า “เราสรรเสริญความคลุกคลีด้วยประการทั้งปวงหามิได้ แต่เรามิใช่ไม่สรรเสริญความคลุกคลีด้วยประการทั้งปวงเลย” ตรัสแก่ใคร ? ทรงหมายความว่าอย่างไร ?
ตอบ ตรัสแก่พระมหาโมคคัลลานเถระ ฯ ทรงหมายความว่า พระองค์ไม่ทรงสรรเสริญความคลุกคลีด้วยหมู่คณะ แต่ทรงสรรเสริญความคลุกคลีด้วยเสนาสนะอันสงัด ฯ
ปัญหาข้อที่ 6
ถาม พระพุทธเจ้าตรัสสอนภิกษุให้ประพฤติตนในการเข้าไปใกล้ตระกูลโดยยกพระมหากัสสปะเป็นตัวอย่างไว้อย่างไร ?
ตอบ ตรัสสอนไว้มาก โดยสรุปทรงสอนว่า ท่านพระมหากัสสปะมีความสำรวมระวังอย่างยิ่ง ทำตนเป็นผู้ใหม่อยู่เสมอ ไม่ลำพอง ไม่ติดข้อง วางเฉยกับอิฏฐารมณ์และอนิฏฐารมณ์ที่ประสบได้ทุกอย่าง ฯ
ปัญหาข้อที่ 7
ถาม ธรรม 37 ประการมีสติปัฏฐาน 4 เป็นต้น มีมรรคมีองค์ 8 เป็นที่สุด เรียกชื่อว่าธรรมอะไรได้บ้าง ? เรียกอย่างนั้นเพราะเหตุไร ?
ตอบ เรียกชื่อว่า อภิญญาเทสิตธรรม เพราะเป็นธรรมที่พระองค์ทรงแสดงด้วยพระปัญญาอันยิ่ง และเรียกชื่อว่า โพธิปักขิยธรรม เพราะธรรมเหล่านี้เป็นฝักฝ่ายแห่งความตรัสรู้ ฯ
ปัญหาข้อที่ 8
ถาม โมฆราชมาณพคิดจะทูลถามปัญหากะพระพุทธองค์ 3 ครั้ง แต่มิได้ทูลถามเพราะเหตุไร ?
ตอบ ในครั้งที่ 1 ไม่ได้ทูลถามเพราะเห็นว่าอชิตมาณพเป็นผู้ใหญ่กว่า จึงยอมให้ทูลถามก่อน ในครั้งที่ 2 และ 3 ไม่ได้ทูลถามเพราะพระพุทธองค์ตรัสห้ามไว้ ฯ
ปัญหาข้อที่ 9
ถาม ในพุทธประวัติกล่าวถึงบุคคลต่อไปนี้คือ โสตถิยพราหมณ์ หุหุกชาติพราหมณ์ โทณพราหมณ์ ว่าอย่างไรบ้าง ?
ตอบ
- โสตถิยพราหมณ์ เป็นพราหมณ์ที่ถวายหญ้าแด่พระมหาบุรุษในเวลาเย็นแห่งวันตรัสรู้
- หุหุกชาติพราหมณ์ เป็นพราหมณ์ที่เข้าเฝ้าทูลถามปัญหากะพระพุทธองค์ขณะประทับ ณ ภายใต้ร่มไม้อชปาลนิโครธ
- โทณพราหมณ์ เป็นพราหมณ์ที่ทำหน้าที่แบ่งพระบรมสารีริกธาตุแก่กษัตริย์และพราหมณ์ทั้ง 8 พระนคร ฯ
ปัญหาข้อที่ 10
ถาม พุทธบริษัท 4 คือ ใครบ้าง ? ผู้ตั้งอยู่ในเอตทัคคะทางพระธรรมกถึกของแต่ละฝ่ายคือใคร ?
ตอบ
- พุทธบริษัท 4 คือ ภิกษุ ภิกษุณี อุบาสก อุบาสิกา ฯ
- ผู้ตั้งอยู่ในเอตทัคคะทางพระธรรมกถึก
- ฝ่ายภิกษุ คือ พระปุณณมันตานีบุตรเถระ
- ฝ่ายภิกษุณี คือ พระธัมมทินนาเถรี
- ฝ่ายอุบาสก คือ จิตตคฤหบดี
- ฝ่ายอุบาสิกา คือ นางขุชชุตตรา ฯ
