ปัญหาข้อที่ 1
ถาม ในทางโลก ดูคนงามที่รูปร่างหน้าตา ส่วนในทางพระพุทธศาสนาดูคนงามที่ไหน ?
ตอบ ในทางพระพุทธศาสนา ดูคนงามกันที่มีคุณธรรมอันทำให้งาม 2 ประการ คือ ขันติ ความอดทน และโสรัจจะ ความสงบเสงี่ยม ฯ
ปัญหาข้อที่ 2
ถาม ในโลกนี้ มีบุคคลประเภทใดบ้างที่หาได้ยาก ?
ตอบ มี 2 ประเภท คือ
- บุพพการี บุคคลผู้ทาอุปการะก่อน
- กตัญญูกตเวที บุคคลผู้รู้อุปการะที่ท่านทาแล้ว และทาตอบแทนท่าน
ปัญหาข้อที่ 3
ถาม พระรัตนตรัย กับไตรสรณคมน์ เป็นอย่างเดียวกัน หรือต่างกันอย่างไร ? การเปล่งวาจาถึงรัตนะ 3 เป็นที่พึ่ง จัดเป็นอย่างไหน ใน 2 อย่างนั้น ?
ตอบ
ต่างกัน คือ พระรัตนตรัย ได้แก่ หมวด 3 แห่งรัตนะ คือ พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ ส่วนไตรสรณคมน์ ได้แก่ การถึง (เข้าถึง) พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ เป็นสรณะ ฯ
การเปล่งวาจาถึงรัตนะ 3 เป็นที่พึ่ง จัดเป็นไตรสรณคมน์ ฯ
ปัญหาข้อที่ 4
ถาม ภิกษุสามเณรผู้บวชใหม่ควรเว้นอันตราย 4 อย่าง คืออะไรบ้าง ?
ตอบ ควรเว้นอันตราย 4 อย่าง คือ
- อดทนต่อคำสอนไม่ได้ คือเบื่อหน่ายต่อคำสั่งสอนขี้เกียจทำตาม
- เป็นคนเห็นแก่ปากแก่ท้อง ทนความอดอยากไม่ได้
- เพลิดเพลินในกามคุณ ทะยานอยากได้สุขยิ่ง ๆ ขึ้นไป
- รักผู้หญิง
ปัญหาข้อที่ 5
ถาม กายกับใจของเรานี้แบ่งออกเป็นกี่กอง ? อะไรบ้าง ?
ตอบ แบ่งออกเป็น 5 กอง คือ
- กองรูป
- กองเวทนา
- กองสัญญา
- กองสังขาร
- กองวิญญาณ
ปัญหาข้อที่ 6
ถาม อินทรีย์ 6 กับอารมณ์ 6 มีความสัมพันธ์กันอย่างไร ?
ตอบ มีความสัมพันธ์กันอย่างนี้
- ตา เป็นใหญ่ในการเห็นอารมณ์คือรูป
- หู เป็นใหญ่ในการฟังอารมณ์คือเสียง
- จมูก เป็นใหญ่ในการสูดดมอารมณ์คือกลิ่น
- ลิ้น เป็นใหญ่ในการลิ้มอารมณ์คือรส
- กาย เป็นใหญ่ในการถูกต้องอารมณ์คือโผฏฐัพพะ
- ใจ เป็นใหญ่ในการรู้อารมณ์คือธรรม
ปัญหาข้อที่ 7
ถาม เมื่อโลกธรรม 8 เกิดขึ้นแก่ตน ควรพิจารณาอย่างไร ?
ตอบ ควรพิจารณาว่า สิ่งนี้เกิดขึ้นแล้วแก่เรา ก็สักแต่ว่าเกิดขึ้น มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์ มีความแปรปรวนเป็นธรรมดา เมื่อพิจารณาเห็นแล้วก็อย่ายินดีในส่วนที่น่าปรารถนา และอย่ายินร้ายในส่วนที่ไม่น่าปรารถนา ฯ
คิหิปฏิบัติ
ปัญหาข้อที่ 8
ถาม ฆราวาสผู้ครองเรือนควรตั้งอยู่ในธรรมข้อใดบ้าง ?
ตอบ ควรตั้งอยู่ในฆราวาสธรรม 4 คือ
- สัจจะ สัตย์ซื่อต่อกัน
- ทมะ รู้จักข่มจิตของตน
- ขันติ อดทน
- จาคะ สละให้ปันสิ่งของของตนแก่คนที่ควรให้ปัน
ปัญหาข้อที่ 9
ถาม การคบคนชั่วเป็นมิตร เป็นเหตุให้เกิดความเสียหายอย่างไร ?
ตอบ เป็นเหตุให้เกิดความเสียหายอย่างนี้ คือการร่วมกินร่วมนอน ร่วมเที่ยว ร่วมพรรคร่วมพวก ร่วมไปมาหาสู่กับคนชั่ว มักจะถูกคนชั่วชักจูงไปในทางชั่ว
เช่น คนไม่เคยเป็นนักเลงหญิง ไม่ติดสุรา ไม่เล่นการพนัน ไม่เป็นอันธพาล ก็ย่อมถูกชักจูงไปจนกลายเป็นนักเลงหญิงเป็นต้นได้ ฯ
ปัญหาข้อที่ 10
ถาม ศิษย์ที่ดีพึงปฏิบัติต่อครูอาจารย์ อย่างไรบ้าง ?
ตอบ พึงปฏิบัติต่อท่านด้วยสถาน 5 อย่างนี้ คือ
- ด้วยลุกขึ้นยืนรับ
- ด้วยเข้าไปยืนคอยรับใช้
- ด้วยเชื่อฟัง
- ด้วยอุปัฏฐาก
- ด้วยเรียนศิลปวิทยาโดยเคารพ
