ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  ธรรมศึกษาชั้นเอก พ.ศ. ๒๕๔๙

๑. คำว่า “โลก” ในบาลีว่า “เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ” หมายถึงข้อใด ?

1. แผ่นดินและหมู่สัตว์
2. แผ่นดินและจักรวาล
3. แผ่นดิน น้ำ อากาศ
4. หมู่มนุษย์และสัตว์

๒. พระพุทธเจ้าตรัสสอนให้ดูโลกอย่างไร ?

1. ดูประโยชน์มิใช่ประโยชน์
2. ดูคุณและโทษ
3. ดูตามเป็นจริง
4. ดูว่าไม่มีแก่นสาร

๓. ข้อใด เป็นพุทธประสงค์ให้มาดูโลก ?

1. เพื่อไม่ให้มัวเมาติดอยู่
2. เพื่ออยู่อย่างปลอดภัย
3. เพื่อความไม่ประมาท
4. เพื่อหาทางออกจากโลก

๔. ทำอย่างไร จึงจะไม่ถูกเรียกว่า “พวกคนเขลา” ?

1. ต้องรู้ทันโลก
2. ต้องรู้โลกตามเป็นจริง
3. ต้องรู้โลกธรรม
4. ต้องรู้คดีโลกคดีธรรม

๕. ทำอย่างไร ถึงจะไม่ข้องอยู่ในโลก ?

1. ไม่ติดในสิ่งล่อใจ
2. ไม่ยุ่งกับใคร
3. ปรารถนาไม่เกิดอีก
4. ออกบวช

๖. ข้อใด มิใช่อาการสำรวมจิตตามหลักของนิพพิทา ?

1. สำรวมอินทรีย์ ๖
2. พิจารณาปัจจัย ๔
3. มนสิการกัมมัฏฐาน
4. เจริญวิปัสสนา

๗. โดยตรง ท่านจัดอะไรเป็นมาร ?

1. กิเลสกาม
2. วัตถุกาม
3. กามกิเลส
4. กามตัณหา

๘. เพราะเหตุไร จึงจัดว่าเป็นมาร ?

1. เพราะทำให้ติดใจ
2. เพราะทำให้หลง
3. เพราะล้างผลาญความดี
4. เพราะทำให้เป็นอันธพาล

๙. กำจัดมารนั้นได้ ด้วยวิธีอย่างไร ?

1. สำรวมกาย วาจา ใจ
2. สำรวมจิต
3. ปิดปาก ปิดหู ปิดตา
4. ไม่รับรู้อารมณ์

๑๐. การทำใจให้สงบเป็นสมาธิ จัดเป็นวิสุทธิใด ในวิสุทธิ ๗ ?

1. สีลวิสุทธิ
2. จิตตวิสุทธิ
3. ทิฏฐิวิสุทธิ
4. ญาณทัสสนวิสุทธิ

๑๑. สังขารในปฏิปทาแห่งนิพพิทานั้น โดยตรงได้แก่อะไร ?

1. สังขารทั้งหมด
2. สังขารในขันธ์ ๕
3. ปัญจขันธ์
4. รูปขันธ์

๑๒. นิพพิทานั้นเกิดขึ้นด้วยอะไร จึงเป็นนิพพิทาญาณ ?

1. เกิดด้วยปัญญา
2. เกิดด้วยฌาน
3. เกิดด้วยวิสุทธิ
4. เกิดด้วยสมาธิ

๑๓. ข้อใด เป็นสมมติสัจจะ ?

1. สังขารไม่เที่ยง
2. สังขารเป็นทุกข์
3. ธรรมเป็นอนัตตา
4. มารดาบิดา

๑๔. สังขารที่ผันแปรไปในระหว่าง เรียกว่าอะไร ?

1. อนิจจลักษณะ
2. ทุกขลักษณะ
3. อนัตตลักษณะ
4. ถูกทุกข้อ

๑๕. ข้อใด เป็นความหมายของทุกข์ ?

1. สภาพที่เบียดเบียนสัตว์
2. สภาพอันปัจจัยปรุงแต่ง
3. สภาพไม่มีความยั่งยืน
4. ถูกทุกข้อ

๑๖. ความหนาว ร้อน หิว กระหาย จัดเป็นทุกข์ข้อใด ?

1. สภาวทุกข์
2. นิพัทธทุกข์
3. วิปากทุกข์
4. พยาธิทุกข์

๑๗. อวัยวะไม่ทำหน้าที่ตามปกติจนเกิดความทุกข์ เป็นทุกข์ข้อใด ?

1. สภาวทุกข์
2. นิพัทธทุกข์
3. วิปากทุกข์
4. พยาธิทุกข์

๑๘. “พูดโดยไม่คิด พ่นพิษใส่คนอื่น” จัดเป็นทุกข์ข้อใด ?

1. สหคตทุกข์
2. วิวาทมูลกทุกข์
3. พยาธิทุกข์
4. นิพัทธทุกข์

๑๙. วิปากทุกข์ หมายถึงทุกข์ข้อใด ?

1. ทุกข์เพราะเสวยผลกรรม
2. ทุกข์เพราะวิวาทกัน
3. ทุกข์เพราะเศรษฐกิจ
4. ทุกข์เพราะเจ็บป่วย

๒๐. สันตาปทุกข์ ทุกข์เพราะใจร้อนรน เกิดจากอะไร ?

1. อารมณ์เครียด
2. ความผิดหวัง
3. ราคะเป็นต้นแผดเผา
4. วิตกจริตแผดเผา

๒๑. ข้อใด เป็นสภาวทุกข์ ?

1. เกิด แก่ ตาย
2. ร้อน หิว กระหาย
3. โรค ภัย ไข้เจ็บ
4. ยากจน อดอยาก

๒๒. ทุกข์ทั้งหมดรวมเรียกว่า ทุกขขันธ์ เกิดขึ้นเพราะสาเหตุใด ?

1. ขาดสติ
2. ขาดปัญญา
3. ความยึดมั่น
4. ความเห็นแก่ตัว

๒๓. ข้อใด ช่วยบรรเทาความเศร้าโศกเสียใจได้ ?

1. ตั้งสติปล่อยวาง
2. ร้องไห้ดัง ๆ
3. ไปเที่ยวพักผ่อน
4. ฟังพระเทศน์

๒๔. พึงปฏิบัติต่อสังขารอย่างไร ?

1. มีสติทุกเมื่อ
2. พิจารณาทุกเมื่อ
3. ศึกษาให้รู้จริง
4. ศึกษาตัวเอง

๒๕. เห็นสังขารเป็นทุกข์แล้วเกิดอะไรขึ้น จึงเรียกนิพพิทา ?

1. เบื่อหน่าย
2. คลายกำหนัด
3. ปล่อยวาง
4. ปลงตก

๒๖. เห็นว่า “นั่นมิใช่เรา นั่นมิใช่ของเรา” จัดเป็นอนัตตาในข้อใด ?

1. ไม่อยู่ในอำนาจ
2. แย้งต่ออัตตา
3. หาเจ้าของมิได้
4. เป็นสภาพสูญ

๒๗. เพราะถูกอะไรปิดบังไว้ จึงไม่เห็นสังขารเป็นอนัตตา ?

1. อิริยาบถ
2. สันตติ
3. อนิจจสัญญา
4. ฆนสัญญา

๒๘. เมื่อเกิดนิพพิทา ย่อมเป็นเหตุให้เกิดอะไรตามมา ?

1. ความหลุดพ้น
2. ความสิ้นกำหนัด
3. ความไม่ประมาท
4. ความบริสุทธิ์

๒๙. อิริยาบถใด เหมาะแก่ผู้เริ่มเจริญกัมมัฏฐาน ?

1. ยืน เดิน
2. ยืน นอน
3. นั่ง เดิน
4. นั่ง นอน

๓๐. ผู้ฝึกจิตจนช่ำชองแล้ว ควรใช้อิริยาบถใด ?

1. ยืน
2. เดิน
3. นั่ง
4. ทุกอิริยาบถ

๓๑. อะไรเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้การเจริญกัมมัฏฐานไม่ได้ผล ?

1. ไม่ตั้งใจจริง
2. ปฏิบัติไม่ถูกวิธี
3. มีปลิโพธมาก
4. กัมมัฏฐานไม่ถูกจริต

๓๒. สถานที่ใด เหมาะแก่ผู้เริ่มเจริญกัมมัฏฐาน ?

1. ป่าไม้
2. ป่าช้า
3. โคนไม้อันสงัด
4. ถูกทุกข้อ

๓๓. ข้อใด มิใช่ความหมายของคำว่า “พุทฺโธ” ?

1. ผู้รู้
2. ผู้ตื่น
3. ผู้เบิกบาน
4. ผู้มีโชค

๓๔. คนที่เห็นว่า “ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว” ตรงกับข้อใด ?

1. สัมมาสติ
2. สัมมาทิฏฐิ
3. สัมมาสมาธิ
4. สัมมาสังกัปปะ

๓๕. ข้อใด จัดเข้าในจิตตวิสุทธิ ?

1. สัมมาวาจา
2. สัมมากัมมันตะ
3. สัมมาอาชีวะ
4. สัมมาสติ

๓๖. ข้อใด เป็นอุบายดับกามฉันทนิวรณ์ ?

1. พิจารณาว่าไม่เที่ยง
2. พิจารณาว่าไม่งาม
3. พิจารณาสักว่าเป็นธาตุ
4. ถูกทุกข้อ

๓๗. คนชอบง่วงนอน ควรเจริญกัมมัฏฐานอะไร ?

1. พรหมวิหาร
2. กสิณ
3. มูลกัมมัฏฐาน
4. พุทธานุสสติ

๓๘. ข้อใด ตรงกับคำว่า “จริต” ความประพฤติเป็นไปของสัตว์โลก ?

1. อุปนิสัย
2. นิสัย
3. จิต
4. อารมณ์

๓๙. คนสัทธาจริต มีลักษณะเช่นไร ?

1. เชื่อง่าย
2. เชื่อเหตุผล
3. เชื่อมั่นตัวเอง
4. เชื่ออาจารย์

๔๐. กัมมัฏฐานข้อใด เหมาะแก่คนสัทธาจริต ?

1. พุทธานุสสติ
2. กายคตาสติ
3. มรณสติ
4. อุปสมานุสสติ

๔๑. คนโทสจริต มักมีลักษณะเช่นไร ?

1. เครียดง่าย
2. หงุดหงิดง่าย
3. ฟุ้งซ่านง่าย
4. ใจน้อยง่าย

๔๒. กัมมัฏฐานข้อใด เหมาะแก่คนโทสจริต ?

1. อสุภะ
2. อนุสสติ
3. กสิณ
4. พรหมวิหาร

๔๓. คนวิตกจริต มีลักษณะเช่นไร ?

1. คิดฟุ้งซ่าน
2. กังวลไปทุกเรื่อง
3. นอนไม่ค่อยหลับ
4. ถูกทุกข้อ

๔๔. กัมมัฏฐานข้อใด เหมาะแก่คนวิตกจริต ?

1. อานาปานสติ
2. มรณสติ
3. อสุภะ
4. พรหมวิหาร

๔๕. ผู้เจริญมรณสติต้องประกอบด้วยองค์อะไรบ้าง จึงจะแยบคาย ?

1. ระลึกถึงความตาย
2. รู้ว่าต้องตายแน่
3. เกิดสังเวชสลดใจ
4. ถูกทุกข้อ

๔๖. เจริญมรณสติอย่างไร ชื่อว่าไม่แยบคาย ?

1. ไม่กลัวตาย
2. เกิดความสังเวช
3. สะดุ้งหวาดผวา
4. กล้าเผชิญความตาย

๔๗. พิจารณา เกสา โลมา… อย่างไร จึงจัดเป็นวิปัสสนา ?

1. ปฏิกูลน่าเกลียด
2. ไม่งามน่ารังเกียจ
3. เต็มไปด้วยซากศพ
4. ไม่จิรังต้องแตกสลาย

๔๘. เหตุใด ท่านจึงสอนให้เจริญเมตตาในตนก่อน ?

1. เพื่อให้ตนเป็นพยาน
2. เพื่อให้รักตนมากๆ
3. เพื่อให้ตนเป็นที่รัก
4. เพื่อให้หมดโทสะ

๔๙. สติกำหนดพิจารณาใจที่เศร้าหมองหรือผ่องแผ้วเป็นอารมณ์ว่า “ใจนี้สักว่าใจ …” จัดเข้าในสติปัฏฐานข้อใด ?

1. กายานุปัสสนา
2. เวทนานุปัสสนา
3. จิตตานุปัสสนา
4. ธัมมานุปัสสนา

๕๐. พิจารณาธาตุ ๔ อย่างไร จึงจัดเป็นวิปัสสนากัมมัฏฐาน ?

1. พิจารณาสักว่าเป็นธาตุ
2. พิจารณาว่าว่างเปล่า
3. พิจารณาว่าไม่เที่ยง
4. ถูกทุกข้อ