ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม  ธรรมศึกษาชั้นเอก พ.ศ. ๒๕๔๗

๑. คำว่า “ จงมาดูโลกนี้ ” พระองค์ตรัสไว้เพื่อพระประสงค์ใด ?

1. เพื่อให้เพลิดเพลิน
2. เพื่อมิให้หลงชม
3. เพื่อให้สลดใจ
4. เพื่อให้เห็นโลก

๒. คำว่า “ พวกคนเขลา ” หมายถึงบุคคลในข้อใด ?

1. คนอันธพาล
2. คนสมองไม่ดี
3. คนเสียสติ
4. คนผู้ไร้วิจารณญาณ

๓. คำว่า “ พวกผู้รู้ ” หมายถึงใคร ?

1. ผู้รู้โลกธรรม
2. ผู้รู้โลกตามเป็นจริง
3. ผู้รู้ค่าของความงาม
4. ผู้รู้ทันเหตุการณ์

๔. คำว่า “ หาข้องอยู่ไม่ ” มีความหมายตรงกับข้อใด ?

1. ไม่พัวพันในสิ่งล่อใจ
2. ไม่เกี่ยวข้องกับใครๆ
3. ไม่ให้ความสนใจโลก
4. ไม่ปรารถนาเกิดในโลก

๕. ในเรื่องนิพพิทา อาการเช่นไร เรียกว่า สำรวมจิต ?

1. ปิดใจไม่รับอารมณ์
2. ปิดตาหูไม่ดูไม่ฟัง
3. มนสิการกัมมัฏฐาน
4. ทำใจมิให้ขัดเคือง

๖. กิเลสกาม คือเจตสิกอันเศร้าหมอง ได้ชื่อว่า มาร เพราะเหตุใด ?

1. เพราะเป็นเครื่องผูกใจ
2. เพราะเป็นคุณเศร้าหมอง
3. เพราะล่อใจให้หลงระเริง
4. เพราะล้างผลาญคุณความดี

๗. วัตถุกามเป็นอารมณ์เครื่องผูกใจให้ติดอยู่ เรียกว่าอะไร ?

1. ขันธมาร
2. บ่วงมาร
3. มาร
4. มัจจุมาร

๘. การพิจารณาสังขารในข้อใด ไม่ใช่ปฏิปทาแห่งนิพพิทา ?

1. ไม่เที่ยง
2. เป็นทุกข์
3. ไม่แย้งอัตตา
4. ไม่อยู่ในอำนาจ

๙. ความหน่ายในขันธ์ ๕ เกิดขึ้นด้วยปัญญา จัดเป็นญาณอะไร ?

1. ภังคญาณ
2. วิปากญาณ
3. อาทีนวญาณ
4. นิพพิทาญาณ

๑๐. เบญจขันธ์ที่ผันแปรเปลี่ยนแปลงไปในระหว่าง เรียกอะไร ?

1. ทุกขลักษณะ
2. อนิจจลักษณะ
3. อนัตตลักษณะ
4. ชราลักษณะ

๑๑. เบญจขันธ์ที่ถูกเบียดเบียนบีบคั้นจากผัสสะต่างๆ เรียกอะไร ?

1. ทุกขลักษณะ
2. อนิจจลักษณะ
3. อนัตตลักษณะ
4. ชราลักษณะ

๑๒. ข้อใด ไม่จัดเป็นสังขารในเรื่องนิพพิทา ?

1. อารมณ์
2. นิพพาน
3. ร่างกาย
4. วิญญาณ

๑๓. คำว่า “ อนัตตา ” กล่าวหมายเอาข้อใด ?

1. ธรรมทั้งปวง
2. สังขารทั้งปวง
3. เวทนาทั้งปวง
4. ทุกข์ทั้งปวง

๑๔. นิพัทธทุกข์ ได้แก่ข้อใด ?

1. การเกิด
2. การแก่
3. ความหิว
4. การตาย

๑๕. อวัยวะของมนุษย์ไม่ทำหน้าที่ตามปกติ จนเกิดความทุกข์ขึ้น จัดเป็นทุกข์ในข้อใด ?

1. สภาวทุกข์
2. สันตาปทุกข์
3. วิปากทุกข์
4. พยาธิทุกข์

๑๖. สภาวทุกข์ ได้แก่ข้อใด ?

1. ความหิว
2. การเกิด
3. ความเสียใจ
4. ถูกกิเลสเผาใจ

๑๗. ความทุกข์เพราะถูกไฟโทสะเผา จัดเป็นทุกข์ชนิดใด ?

1. นิพัทธทุกข์
2. สหคตทุกข์
3. วิปากทุกข์
4. สันตาปทุกข์

๑๘. ทุกขขันธ์ หรือทุกข์รวบยอด เกิดขึ้นเพราะสาเหตุใด ?

1. เสื่อมลาภ
2. ถูกลงโทษ
3. บริหารขันธ์
4. การหากิน

๑๙. ความเป็นอนัตตาแห่งสังขาร พึงกำหนดรู้ด้วยอาการอย่างไร ?

1. นั่นว่างเปล่า
2. นั่นของเรา
3. นั่นเป็นเรา
4. นั่นตัวเรา

๒๐. เมื่อรู้ว่า “ สังขารเป็นไปตามเหตุปัจจัย ” พึงปฏิบัติอย่างไร ?

1. มีสุขทุกเมื่อ
2. มีอคติทุกเมื่อ
3. มีสติทุกเมื่อ
4. วางเฉยทุกเมื่อ

๒๑. การเห็นสังขารทั้งปวงเป็นทุกข์แล้วเบื่อหน่าย เรียกว่าอะไร ?

1. วิราคะ
2. นิพพิทา
3. วิมุตติ
4. นิพพาน

๒๒. ความหน่ายในสังขาร เป็นเหตุให้อะไรเกิดขึ้น ?

1. ความหลุดพ้น
2. ความท้อแท้
3. ความฟุ้งซ่าน
4. ความสิ้นกำหนัด

๒๓. ความติดพันห่วงใยในอารมณ์อันเป็นที่รัก เรียกว่าอะไร ?

1. ความเมา
2. ความระหาย
3. อาลัย
4. ตัณหา

๒๔. ความเวียนเกิดด้วยอำนาจกิเลส กรรม วิบาก เรียกว่าอะไร ?

1. วัฏฏะ
2. อาลัย
3. ตัณหา
4. วิบาก

๒๕. ข้อใด ไม่ใช่อารมณ์ยั่วยวนให้เกิดความเมา ในเรื่องวิราคะ ?

1. สุข
2. ทุกข์
3. บริวาร
4. ชีวิต

๒๖. การถือความศักดิ์สิทธิ์อันเนื่องมาจากเทพเจ้า มีการบวงสรวงขอพรจากพระอินทร์เป็นต้น สงเคราะห์เข้าในอาสวะข้อใด ?

1. กามาสวะ
2. ภวาสวะ
3. อวิชชาสวะ
4. ถูกทุกข้อ

๒๗. วิกขัมภนวิมุตติ เป็นความหลุดพ้นด้วยอำนาจแห่งอะไร ?

1. ฌาน
2. ปัญญา
3. ญาณ
4. สัทธา

๒๘. ในเรื่องวิสุทธิ ความบริสุทธิ์ภายใน ย่อมมีได้ด้วยอะไร ?

1. ศีล
2. สมาธิ
3. ปัญญา
4. ลอยบาป

๒๙. การพ้นจากกิเลสด้วยอำนาจอริยมรรค ละกิเลสได้เด็ดขาดจัดเป็นผลของวิมุตติข้อใด ?

1. ตทังควิมุตติ
2. สมุจเฉทวิมุตติ
3. ปฏิปัสสัทธิวิมุตติ
4. นิสสรณวิมุตติ

๓๐. พิจารณาเห็นสังขารอย่างไร จัดเป็นอุทยัพพยญาณ ?

1. เห็นว่าไม่เที่ยง
2. เห็นว่าเป็นทุกข์
3. เห็นว่าเป็นอนัตตา
4. เห็นว่าว่างเปล่า

๓๑. พิจารณาเห็นสังขารอย่างไร จัดเป็นภยตูปัฏฐานญาณ ?

1. เห็นเป็นของหนัก
2. เห็นเป็นของย่อยยับ
3. เห็นความเกิดดับ
4. เห็นเป็นของน่ากลัว

๓๒. ข้อใด เป็นทางนำไปสู่ความดับทุกข์ อันประเสริฐที่สุด ?

1. อริยทรัพย์ ๗
2. มรรคมีองค์ ๘
3. บุญกิริยาวัตถุ ๑๐
4. โลกธรรม ๘

๓๓. การเลี้ยงชีพโดยงดเว้นทุจริตประกอบสุจริต จัดเป็นวิสุทธิใด ?

1. จิตตวิสุทธิ
2. ทิฏฐิวิสุทธิ
3. กังขาวิตรณวิสุทธิ
4. สีลวิสุทธิ

๓๔. ธรรมที่ส่งผลต่อกันโดยลำดับจนถึงนิพพาน เหมือนการเดินทางด้วยรถ ๗ ผลัดตรงกับข้อใด ?

1. วิสุทธิ ๗
2. อริยทรัพย์ ๗
3. สัปปุริสธรรม ๗
4. โพชฌงค์ ๗

๓๕. ผู้มีความสงบในการทำ การพูด การคิด เว้นจากการทำร้ายกัน ชื่อว่ามีธรรมใดอยู่ภายใน ?

1. วิสุทธิ
2. วิมุตติ
3. สันติ
4. วิราคะ

๓๖. กามคุณ ๕ มีรูปเป็นต้น ได้ชื่อว่าโลกามิส เพราะเหตุใด ?

1. เพราะเป็นสิ่งน่าปรารถนา
2. เพราะเป็นเหยื่อตกปลา
3. เพราะทำให้เกิดในโลกนี้
4. เพราะล่อใจให้ติดในโลก

๓๗. คนที่ไม่ประมาทและเห็นภัยในความประมาท จัดเป็นคนเช่นไร ?

1. รู้จักพระนิพพาน
2. ใกล้พระนิพพาน
3. เข้าสู่พระนิพพาน
4. ถึงพระนิพพาน

๓๘. พระดำรัสว่า “ ภิกษุเธอจงวิดเรือนี้ ” เรือในที่นี้ คืออะไร ?

1. อัตภาพ
2. กามภพ
3. รูปภพ
4. อรูปภพ

๓๙. ข้อว่า ดิน น้ำ ไฟ ลม ไม่มีในนิพพานนั้น ส่องความว่าอะไร ?

1. นิพพานเป็นโลกหนึ่ง
2. นิพพานเป็นนามขันธ์
3. นิพพานมิใช่รูปขันธ์
4. นิพพานมิใช่เบญจขันธ์

๔๐. ท่านสอนตจปัญจกกัมมัฏฐานก่อนกัมมัฏฐานอื่น เพื่ออะไร ?

1. เพื่อต่อสู้กับกามฉันท์
2. เพื่อมิให้ง่วงนอน
3. เพื่อปฏิบัติได้สะดวก
4. เพื่อให้บรรลุฌาน

๔๑. กายเหมือนเรือ ใจเหมือนนายเรือ หากปล่อยใจให้หลงระเริง ไม่ฝึกอบรมจิตเป็นเหตุเสียหายอย่างไร ?

1. ชักจูงให้ประพฤติชั่วทางกาย
2. ชักจูงให้ประพฤติชั่วทางวาจา
3. ชักจูงให้อยู่ในความประมาท
4. ถูกทุกข้อ

๔๒. พิจารณาผม ขน เล็บ ฟัน หนัง โดยอาการอย่างไร จึงจัดเป็นกายคตาสติ ?

1. โดยเป็นของปฏิกูล
2. โดยเป็นของน่ารักษา
3. โดยเป็นของงดงาม
4. โดยเป็นของมีสีน่ารัก

๔๓. ผู้เจริญเมตตาพึงน้อมนึกถึงคนที่ตนไม่ชอบ ด้วยอาการอย่างไร จึงจะหายเกลียดชัง ?

1. อย่านึกถึงเขาเลยดีกว่า
2. อย่าคบค้าสมาคมด้วย
3. นึกถึงความดีที่เขามีอยู่
4. หลีกหนีเสียให้ห่างไกล

๔๔. ผู้เจริญเมตตา เมื่อจะแผ่โดยเจาะจง พึงน้อมใจนึกถึงใครก่อน ?

1. บิดา มารดา
2. ครู อาจารย์
3. สามี ภรรยา
4. บุตร ธิดา

๔๕. ผู้เจริญกรุณา พึงกำหนดสัตว์ชนิดใดเป็นอารมณ์ ?

1. สัตว์เลี้ยง
2. สัตว์บาดเจ็บ
3. สัตว์น่ารัก
4. สัตว์ทุกจำพวก

๔๖. ผู้เจริญกรุณาอยู่เนืองๆ ย่อมกำจัดอะไรได้ ?

1. พยาบาท
2. อภิชฌา
3. กามราคะ
4. วิหิงสา

๔๗. การบริกรรมนึกว่า “ สัตว์ทั้งหลาย จงอย่าเสื่อมวิบัติไปจากสุขสมบัติที่ตนได้แล้วเลย ” เป็นลักษณะแห่งพรหมวิหารข้อใด ?

1. เมตตา
2. กรุณา
3. มุทิตา
4. อุเบกขา

๔๘. ผู้เจริญพุทธานุสสติ ควรระลึกถึงอะไร ?

1. ประวัติของพระพุทธเจ้า
2. คำสอนของพระพุทธเจ้า
3. พระรูปของพระพุทธเจ้า
4. พระคุณของพระพุทธเจ้า

๔๙. ข้อใด ไม่ใช่หัวข้อของสติปัฏฐาน ๔ ?

1. กาย
2. สัญญา
3. จิต
4. ธรรม

๕๐. ผู้เจริญกัมมัฏฐานไม่ได้ผลตามที่ต้องการ เพราะสาเหตุใด ?

1. มีเรื่องกังวลใจ
2. มีทรัพย์สมบัติมาก
3. ไม่อยู่ในป่าช้า
4. เป็นคนเจ้าอารมณ์