ภาวนา 2

ภาวนา แปลว่า การเจริญ การทำให้เจริญ ทำให้มีขึ้น ทำให้เกิดขึ้น หรือการฝึกอบรมจิตใจ หมายถึง การทำให้จิตใจเจริญขึ้น ยกระดับจิตให้สูงขึ้น การฝึกฝนพัฒนาตนเองทั้งทางกายและใจ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. สมถภาวนา การฝึกอบรมจิตให้เกิดความสงบ
2. วิปัสสนาภาวนา การฝึกอบรมปัญญาให้เกิดความรู้แจ้งตามความเป็นจริง

สมถภาวนา

สมถภาวนา คือ การฝึกอบรมจิตให้เกิดความสงบ หรือการฝึกสมาธิ มุ่งเน้นการอบรมจิตให้สงบ มั่นคง เกิดสมาธิ ผ่านการฝึกกรรมฐานประเภทต่างๆ เช่น การกำหนดลมหายใจ การภาวนาพุทโธ การเพ่งกสิณ

อานิสงส์ของสมถภาวนา คือ จิตเป็นสมาธิ มีกำลัง สงบ ผ่อนคลาย จัดการกับอารมณ์ได้ดีขึ้น จนถึงสามารถเข้าสมาธิขั้นสูงที่เรียกว่า ฌาน หรือ สมาบัติ ได้

วิปัสสนาภาวนา

วิปัสสนาภาวนา คือ การฝึกอบรมปัญญาให้เกิดความรู้แจ้งตามความเป็นจริง ด้วยการฝึกพิจารณาสรรพสิ่งให้เห็นตามความเป็นจริง ว่าทุกสิ่งล้วนตกอยู่ภายใต้กฎของพระไตรลักษณ์ คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา พิจารณาจนรู้แจ้งตามความเป็นจริง แล้วคลายความยึดมั่นถือมั่นเสียได้ วิปัสสนาภาวนานี้ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า วิปัสสนากรรมฐาน

อานิสงส์ของวิปัสสนาภาวนา คือ ทำให้เกิดความรู้แจ้งเห็นจริง จิตคลายความยึดมั่นถือมั่นและหลุดพ้นจากกิเลส สามารถเข้าถึงพระนิพพานได้ในที่สุด

ประโยชน์ของการภาวนา

การภาวนาทั้ง 2 ประการดังกล่าว ส่งผลดีต่อผู้ฝึกทั้งทางกายและใจ ดังนี้

• ด้านจิตใจ ทำให้จิตสงบ มั่นคง เกิดสมาธิ จัดการกับอารมณ์ได้ดีขึ้น มีสติปัญญา รู้เท่าทันความคิดและอารมณ์
• ด้านร่างกาย สุขภาพดี นอนหลับสบาย ลดความเครียด

อย่างไรก็ตาม การฝึกภาวนานั้น ผู้ฝึกควรเลือกวิธีการภาวนาที่เหมาะสมกับตนเอง มีความอดทน ใจเย็น ฝึกฝนอย่างสม่ำเสมอ และมีครูอาจารย์ผู้รู้จริงคอยให้คำแนะนำ