ปัญหาข้อที่ 1
ถาม การสำรวมจิตให้พ้นจากบ่วงแห่งมาร ในหนังสือธรรมวิจารณ์ มีวิธีปฏิบัติอย่างไร ?
ตอบ แนะนำวิธีปฏิบัติไว้ 3 ประการคือ
- สำรวมอินทรีย์มิให้ความยินดีครอบงำ ในเมื่อเห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ อันน่าปรารถนา
- มนสิการกัมมัฏฐานอันเป็นปฏิปักษ์ต่อกามฉันทะ คือ อสุภะและกายคตาสติ หรืออันยังจิตให้สลด คือมรณัสสติ
- เจริญวิปัสสนา คือ พิจารณาสังขารแยกออกเป็นขันธ์ สันนิษฐานเห็นเป็นสภาพไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
ปัญหาข้อที่ 2
ถาม สภาวทุกข์ สันตาปทุกข์ ได้แก่อะไร ?
ตอบ
- สภาวทุกข์ ได้แก่ ทุกข์ประจำสังขาร คือชาติ ชรา มรณะ
- สันตาปทุกข์ ได้แก่ ความกระวนกระวายใจเพราะถูกไฟคือกิเลสเผา
ปัญหาข้อที่ 3
ถาม พระพุทธดำรัสที่ตรัสว่า “สูทั้งหลายจงมาดูโลกนี้อันตระการดุจราชรถ” กับที่ตรัสกะโมฆราชว่า “โมฆราช ท่านจงมีสติทุกเมื่อ เล็งเห็นโลกโดยความเป็นของสูญ” ทรงมีพระประสงค์ต่างกันอย่างไร ?
ตอบ
พระพุทธดำรัสแรก ทรงมีพระประสงค์ จะทรงปลุกใจให้หยั่งเห็นซึ้งลงไปถึงคุณโทษประโยชน์มิใช่ประโยชน์แห่งสิ่งนั้นๆ อันคุมเข้าเป็นโลก
พระพุทธดำรัสหลัง ทรงมีพระประสงค์ให้ถอนอัตตานุทิฏฐิ คือความตามเห็นว่าเป็นอัตตา ฯ
ปัญหาข้อที่ 4
ถาม วิสุทธิ 7 แต่ละอย่างๆ จัดเข้าในไตรสิกขาได้อย่างไร ?
ตอบ
- สีลวิสุทธิ จัดเข้าในสีลสิกขา
- จิตตวิสุทธิ จัดเข้าในจิตตสิกขา
- ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิ จัดเข้าในปัญญาสิกขา
ปัญหาข้อที่ 5
ถาม คำว่า อุปาทิ ในคำว่า สอุปาทิเสสนิพพาน หมายถึงอะไร ?
ตอบ หมายถึงขันธ์ 5 (ขันธปัญจก) ฯ
ปัญหาข้อที่ 6
ถาม อบาย คืออะไร ? ในอรรถกถาแจกไว้เป็น 4 อย่าง อะไรบ้าง ?
ตอบ คือโลกที่ปราศจากความเจริญ ฯ มีนิรยะ ติรัจฉานโยนิ ปิตติวิสยะ อสุรกาย ฯ
ปัญหาข้อที่ 7
ถาม ปฐมฌาณ ประกอบด้วยองค์เท่าไร ? อะไรบ้าง ?
ตอบ ด้วยองค์ 5 ฯ คือวิตก วิจาร ปีติ สุข เอกัคคตา ฯ
ปัญหาข้อที่ 8
ถาม สมถกัมมัฏฐาน กับ วิปัสสนากัมมัฏฐาน ต่างกันอย่างไร ? หัวใจสมถกัมมัฏฐานมีอะไรบ้าง ?
ตอบ
- สมถกัมมัฏฐาน คือกัมมัฏฐานเป็นอุบายเครื่องสงบใจ
- วิปัสสนากัมมัฏฐาน คือกัมมัฏฐานเป็นอุบายเครื่องเรืองปัญญา
หัวใจสมถกัมมัฏฐาน มี
- กายาคตาสติ
- เมตตา
- พุทธานุสสติ
- กสิณ
- จตุธาตุววัตถาน
ปัญหาข้อที่ 9
ถาม ปัจจุบันมีการเจริญวิปัสสนากัมมัฏฐานกันมาก อยากทราบว่า อารมณ์ของวิปัสสนากัมมัฏฐาน คืออะไร ?
ตอบ คือสังขารทั้งหลาย ทั้งที่เป็นอุปาทินนกะและอนุปาทินนกะ (หรือ ธรรมในวิปัสสนาภูมิ คือขันธ์ อายตนะ ธาตุ เป็นต้น) ฯ
ปัญหาข้อที่ 10
ถาม พระคิริมานนท์หายจากอาพาธเพราะฟังธรรมจากใคร? ธรรมนั้นว่าด้วยเรื่องอะไร?
ตอบ พระคิริมานนท์หายจากอาพาธเพราะฟังธรรมจากพระอานนท์ ฯ ธรรมนั้นว่าด้วยเรื่องสัญญา 10 ฯ
