ปัญหาข้อที่ 1
ถาม คำว่า มาร และ บ่วงแห่งมาร หมายถึงอะไร ?
ตอบ
คำว่า มาร หมายถึงกิเลสกาม คือเจตสิกอันเศร้าหมอง ได้แก่ ตัณหา ราคะ และอรติ เป็นต้น
คำว่า บ่วงแห่งมาร หมายถึงวัตถุกาม ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส และโผฏฐัพพะ
ถาม บุคคลจะพ้นจากบ่วงแห่งมารด้วยวิธีอย่างไรบ้าง ?
ตอบ ด้วยวิธี 3 อย่างคือ
- สำรวมอินทรีย์ มิให้ความยินดีครอบงำในเมื่อเห็นรูปเป็นต้นอันน่าปรารถนา
- มนสิการกัมมัฏฐาน อันเป็นปฏิปักษ์แก่กามฉันท์ คือ อสุภะและกายคตาสติหรือมรณัสสติ
- เจริญวิปัสสนา คือพิจารณาสังขารแยกออกเป็นขันธ์ สันนิษฐานเห็นเป็นสภาพไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา
ปัญหาข้อที่ 2
ถาม ทุกขตา ความเป็นทุกข์แห่งสังขารนั้นกำหนดเห็นด้วยทุกข์กี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
ตอบ ด้วยทุกข์ 10 อย่างคือ
- สภาวทุกข์
- ปกิณกทุกข์
- นิพัทธทุกข์
- พยาธิทุกข์
- สันตาปทุกข์
- วิปากทุกข์
- สหคตทุกข์
- อาหารปริเยฏฐิทุกข์
- วิวาทมูลกทุกข์
- ทุกขขันธ์
ถาม ความทุกข์ที่เกิดจากการต้องดิ้นรนต่อสู้ในการทำมาหากิน จัดเป็นทุกข์ชนิดไหน ?
ตอบ จัดเป็นอาหารปริเยฏฐิทุกข์
ปัญหาข้อที่ 3
ถาม การพิจารณาแลเห็นสังขารโดยไตรลักษณ์ จัดเป็นวิสุทธิอะไร ?
ตอบ จัดเป็นทิฏฐิวิสุทธิ ความหมดจดแห่งความเห็น
ถาม จงจัดวิสุทธิ 7 ลงในไตรสิกขา ?
ตอบ
- สีลวิสุทธิ จัดเป็นศีล
- จิตตวิสุทธิ จัดเป็นสมาธิ
- ทิฏฐิวิสุทธิ กังขาวิตรณวิสุทธิ มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ญาณทัสสนวิสุทธิ จัดเป็นปัญญา
ปัญหาข้อที่ 4
ถาม วัฏฏะในบาลีว่า วฏฺฏูปจฺเฉโท หมายถึงอะไร ? วัฏฏะนั้นจะขาดได้อย่างไร ?
ตอบ วัฏฏะ หมายถึง ความเวียนเกิดด้วยอำนาจกิเลส กรรม และวิบาก วัฏฏะนั้นจะขาดได้ด้วยการละกิเลสอันเป็นเบื้องต้นเสีย
ถาม บาลีแสดงปฏิปทาแห่งนิพพานว่า ” สิญฺจ ภิกฺขุ อิมํ นาวํ ” ความว่า ” ภิกษุเธอจงวิดเรือนี้ ” คำว่า เรือ และ วิด ในบาลีนี้หมายถึงอะไร ?
ตอบ
คำว่า เรือ หมายถึงอัตภาพร่างกาย
คำว่า วิด หมายถึงบรรเทากิเลส และบาปธรรมให้เบาบางจนขจัดได้ขาด
ปัญหาข้อที่ 5
ถาม ในส่วนสังสารวัฏฏ์ สัตวโลกตายแล้วมีคติเป็นอย่างไร ?
ตอบ สัตวโลกตายแล้วมีคติเป็น 2 คือสุคติ และทุคติ
ถาม ในข้อนั้นมีอุทเทสบาลีแสดงไว้อย่างไร ?
ตอบ มีอุทเทสบาลีแสดงว่า
- จิตฺเต สงฺกิลิฏฺเฐ ทุคฺคติ ปาฏิกงฺขา เมื่อจิตเศร้าหมองแล้ว ทุคติเป็นอันต้องหวัง
- จิตฺเต อสงฺกิลิฏฺเฐ สุคติ ปาฏิกงฺขา เมื่อจิตไม่เศร้าหมองแล้ว สุคติเป็นอันหวังได้
ปัญหาข้อที่ 6
ถาม คนโทสจริต มีอุปนิสัยเป็นอย่างไร ? จะแก้ด้วยการเจริญกัมมัฏฐานบทใด ?
ตอบ คนที่มีจิตมักฉุนเฉียวโกรธเคืองง่าย ๆ สันดานหนักไปในโทสะ มักก่อทุกข์โทมนัสให้แก่ผู้อื่น จัดเป็นคนโทสจริต มีโทสะเป็นเครื่องประพฤติเป็นปกติของตัว ควรเจริญกัมมัฏฐาน 8 ประการ คือวัณณกสิณ 4 กับพรหมวิหาร 4
ถาม การที่ท่านสอนให้เจริญเมตตาในตนก่อนแล้ว จึงแผ่ไปในชนอื่นนั้น มีเหตุผลอย่างไร ?
ตอบ มีเหตุผลดังนี้ คือจะได้ทำตนให้เป็นพยานว่า ตนนี้อยากได้แต่ความสุข เกลียดชังทุกข์ และภัยต่าง ๆ ฉันใด สัตว์ทั้งหลายอื่น ๆ ก็อยากได้สุข เกลียดชังทุกข์และภัยต่าง ๆ ฉันนั้น เมื่อเห็นดังนี้แล้ว จิตก็ปรารถนาให้สัตว์ทั้งสิ้นอื่น ๆ มีความสุขความเจริญ
ปัญหาข้อที่ 7
ถาม วิปัลลาสคืออะไร ? จำแนกโดยวัตถุเป็นที่ตั้งมีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?
ตอบ คือ กิริยาที่ถือเอาโดยอาการวิปริตผิดจากความจริง มี 4 อย่างคือ
- วิปัลลาสในของที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง
- วิปัลลาสในของที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข
- วิปัลลาสในของที่ไม่ใช่ตนว่าเป็นตน
- วิปัลลาสในของที่ไม่งามว่างาม
ถาม จะถอนวิปัลลาสนั้นได้เพราะเจริญธรรมอะไร ?
ตอบ
- วิปัลลาสในของที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง จะถอนได้ด้วยอนิจจสัญญา
- วิปัลลาสในของที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข จะถอนได้ด้วยทุกขสัญญา
- วิปัลลาสในของที่ไม่ใช่ตนว่าเป็นตน จะถอนได้ด้วยอนัตตสัญญา
- วิปัลลาสในของที่ไม่งามว่างาม จะถอนได้ด้วยอสุภสัญญา
ปัญหาข้อที่ 8
ถาม ผู้เจริญสติปัฏฐานต้องมีคุณสมบัติอะไรบ้าง ?
ตอบ มี
- อาตาปี มีความเพียรแผดเผากิเลส
- สมฺปชาโน มีสัมปชัญญะ
- สติมา มีสติ
ถาม ผู้เจริญสติปัฏฐานสมบูรณ์เต็มที่แล้ว จะได้รับอานิสงส์เช่นใด ?
ตอบ ได้รับอานิสงส์ 5 ประการดังนี้
- ได้ความบริสุทธิ์
- ได้ข้ามพ้นโสกะและปริเทวะ
- ได้ความดับไปแห่งทุกข์และโทมนัส
- ได้บรรลุธรรมที่ถูก
- ได้ทำให้แจ้งพระนิพพาน
ปัญหาข้อที่ 9
ถาม การพิจารณากองลมหายใจเข้าออก เพียงแต่รู้ว่าสั้นยาว ดังนี้ จัดเป็นสติปัฏฐานข้อไหน ?
ตอบ จัดเป็นกายานุปัสสนาสติปัฏฐาน
ถาม ในธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน หัวข้อธรรมที่จะนำมาพิจารณานั้นมีอะไรบ้าง ?
ตอบ มี นิวรณ์ 5 อุปาทานขันธ์ 5 อายตนะ 6 โพชฌงค์ 7 และอริยสัจ 4
ปัญหาข้อที่ 10
ถาม อนิจจสัญญาในคิริมานนทสูตร มีใจความว่าอย่างไร ?
ตอบ มีใจความว่า ” ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ไปในป่าก็ดี ไปที่โคนไม้ก็ดี ไปที่เรือนว่างเปล่าก็ดี ย่อมพิจารณาอย่างนี้ว่า รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ไม่เที่ยง ย่อมเป็นผู้พิจารณาเนือง ๆ โดยความไม่เที่ยงในอุปาทานขันธ์ทั้ง 5 “
ถาม การพิจารณาอาทีนวสัญญาโดยย่อ ได้แก่พิจารณาอย่างไร ?
ตอบ พิจารณาอย่างนี้ว่า ” กายนี้มีทุกข์มาก มีโทษมาก เหล่าอาพาธย่อมเกิดขึ้นในกายนี้ “
