ธรรม 2

ธรรม 2

ธรรม คือ สภาวะหรือปรากฏการณ์ที่มีอยู่จริงตามธรรมชาติ เมื่อกำหนดด้วยความแตกต่างของธรรมที่เป็นรูปและนาม จะแยกเป็น 2 อย่าง คือ

  1. รูปธรรม สภาวะอันเป็นรูป
  2. อรูปธรรม สภาวะอันมิใช่รูป

รูปธรรม

รูปธรรม คือ สภาวะอันเป็นรูป สิ่งที่เป็นรูป ได้แก่ สภาวะที่สามารถรับรู้ได้ด้วยประสาททั้ง 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ซึ่งก็ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ซึ่งก็คือรูปขันธ์ทั้งหมดนั่นเอง

อรูปธรรม

อรูปธรรม คือ สภาวะอันมิใช่รูป สิ่งที่ไม่มีรูป หมายเอาสิ่งที่ไม่สามารถรับรู้ได้ด้วยประสาททั้ง 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้น และกาย แต่สามารถรับรู้ได้ด้วยใจ เช่น ความโกรธ ความเกลียด ความรัก ความหงุดหงิด เป็นต้น หมายเอานามขันธ์ 4 คือ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ รวมไปถึงพระนิพพาน

ความสัมพันธ์ระหว่างรูปธรรมและอรูปธรรม

รูปธรรมและอรูปธรรมมีความสัมพันธ์กัน รูปธรรมเป็นฐานของอรูปธรรม อรูปธรรมเป็นผู้ปรุงแต่งรูปธรรม

ตัวอย่าง

  • ตา (รูปธรรม) เป็นอุปกรณ์ในการเห็น (อรูปธรรม)
  • ความคิด (อรูปธรรม) เป็นผู้สั่งการให้ร่างกาย (รูปธรรม) เคลื่อนไหว

สรุป

ธรรม 2 ประการ คือ รูปธรรมและอรูปธรรม เป็นสิ่งที่ประกอบกันขึ้นเป็นโลกและชีวิต เข้าใจธรรมทั้ง 2 ประการนี้ ช่วยให้เข้าใจชีวิต เข้าใจโลก และเข้าใจตัวเอง