ธรรม 2
ธรรม คือ สภาวะหรือปรากฏการณ์ที่มีอยู่จริงตามธรรมชาติ เมื่อกำหนดด้วยความแตกต่างของธรรมที่เป็นรูปและนาม จะแยกเป็น 2 อย่าง คือ
- รูปธรรม สภาวะอันเป็นรูป
- อรูปธรรม สภาวะอันมิใช่รูป
รูปธรรม
รูปธรรม คือ สภาวะอันเป็นรูป สิ่งที่เป็นรูป ได้แก่ สภาวะที่สามารถรับรู้ได้ด้วยประสาททั้ง 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย ซึ่งก็ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ซึ่งก็คือรูปขันธ์ทั้งหมดนั่นเอง
อรูปธรรม
อรูปธรรม คือ สภาวะอันมิใช่รูป สิ่งที่ไม่มีรูป หมายเอาสิ่งที่ไม่สามารถรับรู้ได้ด้วยประสาททั้ง 5 คือ ตา หู จมูก ลิ้น และกาย แต่สามารถรับรู้ได้ด้วยใจ เช่น ความโกรธ ความเกลียด ความรัก ความหงุดหงิด เป็นต้น หมายเอานามขันธ์ 4 คือ เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ รวมไปถึงพระนิพพาน
ความสัมพันธ์ระหว่างรูปธรรมและอรูปธรรม
รูปธรรมและอรูปธรรมมีความสัมพันธ์กัน รูปธรรมเป็นฐานของอรูปธรรม อรูปธรรมเป็นผู้ปรุงแต่งรูปธรรม
ตัวอย่าง
- ตา (รูปธรรม) เป็นอุปกรณ์ในการเห็น (อรูปธรรม)
- ความคิด (อรูปธรรม) เป็นผู้สั่งการให้ร่างกาย (รูปธรรม) เคลื่อนไหว
สรุป
ธรรม 2 ประการ คือ รูปธรรมและอรูปธรรม เป็นสิ่งที่ประกอบกันขึ้นเป็นโลกและชีวิต เข้าใจธรรมทั้ง 2 ประการนี้ ช่วยให้เข้าใจชีวิต เข้าใจโลก และเข้าใจตัวเอง