สุข แปลว่า ความสุข ความสบาย ความสำราญ แบ่งเป็น 2 หมวด คือ หมวดความสุขที่เป็นเหตุ และหมวดความสุขที่เป็นผล ในที่นี้จะกล่าวถึงหมวดความสุขที่เป็นเหตุหรือสาเหตุที่ทำให้เกิดความสุข 2 ประการ คือ
- สามิสสุข ความสุขที่อิงอามิส
- นิรามิสสุข ความสุขที่ไม่อิงอามิส
สามิสสุข
สามิสสุข ความสุขที่อิงอามิส หมายถึง ความสุขที่เกิดจากอามิสคือกามคุณ 5 ได้แก่
- ความสุขที่เกิดจากการได้เห็นรูปที่สวยงาม เป็นที่น่าพอใจชอบใจ
- ความสุขที่เกิดจากการได้ฟังเสียงที่ไพเราะเสนาะหู
- ความสุขที่เกิดจากการได้กลิ่นที่หอมหวนน่าพอใจ
- ความสุขที่เกิดจากการได้ลิ้มรสที่เอร็ดอร่อยน่าพอใจ
- ความสุขที่เกิดจากการได้รับสัมผัสที่น่าพอใจ
นิรามิสสุข
นิรามิสสุข ความสุขที่ไม่อิงอามิส หมายถึง ความสุขที่เกิดขึ้นจากการที่จิตไม่ยึดติดในกามคุณทั้ง 5 ประการ คือ จิตไม่ยึดติดในรูป เสียง กลิ่น รส และสัมผัส เป็นจิตที่ปราศจากกิเลส ไม่โหยหาความสุขที่อิงอามิสแล้ว ไม่เร่าร้อน ไม่ดิ้นรนด้วยอำนาจแห่งกิเลสตัณหาทั้งหลายทั้งปวง
นิรามิสสุขนี้หมายถึง นิพพานสุข คือความสุขที่เกิดจากการบรรลุพระนิพพานนั่นเอง
