ปัญหาข้อที่ 1
ถาม อนุพุทธบุคคล คือใคร ? ท่านเหล่านั้นมีความสำคัญต่อพระศาสดาอย่างไร ?
ตอบ คือ สาวกผู้ตรัสรู้ตามพระพุทธเจ้า ฯ มีความสำคัญอย่างนี้ แม้พระศาสดาได้ตรัสรู้และทรงแสดงธรรม แต่เมื่อขาดผู้รู้ธรรมและรับปฏิบัติ ความตรัสรู้ของพระองค์ก็ไม่สำเร็จประโยชน์ ฯ
ปัญหาข้อที่ 2
ถาม พระอัญญาโกณฑัญญะ ใคร่ครวญดูตามประวัติ ความเชื่อถือของท่านหนักไปทางไหน ในตำราทายลักษณะหรือในอัตตกิลมถานุโยคปฏิบัติ ? ขอฟังเหตุผล
ตอบ เห็นว่าหนักไปในอัตตกิลมถานุโยคปฏิบัติ เหตุผลคือ เดิมท่านเชื่อตำรา แน่ใจ จึงบวชตามและเฝ้าอุปัฏฐาก ครั้นเห็นทรงเลิกทุกรกิริยา ก็สิ้นหวัง นี่ก็เพราะเชื่อมั่นในอัตตกิลมถานุโยคปฏิบัติว่า เลิกเสียเป็นอันไม่สำเร็จ เมื่อพระองค์ตรัสบอกว่า สำเร็จแล้ว ก็คัดค้านไม่เชื่อถือ อาการที่คัดค้านและพูดถ้อยคำที่แสดงอคารวะนั้น เป็นเครื่องยืนยันความเห็นดังกล่าว ฯ
ปัญหาข้อที่ 3
ถาม พระยสะมีมารดาบิดาตั้งภูมิลำเนาอยู่ที่ไหน ? ออกบวชเพราะเหตุไร ?
ตอบ อยู่ที่เมืองพาราณสี ใกล้ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน ฯ เพราะมีความเบื่อหน่ายในการครองฆราวาส เนื่องจากได้เห็นอาการของพวกชนบริวารอันวิปริตไปโดยอาการต่างๆ ไม่เป็นที่ตั้งแห่งการยังจิตให้เพลิดเพลิน จึงได้เดินออกจากเรือนไปพบพระพุทธองค์ได้ฟังพระธรรมเทศนาจนบรรลุเป็นพระอรหันต์ จึงได้ออกบวช ฯ
ปัญหาข้อที่ 4
ถาม ความเป็นผู้มีบริวารมาก เป็นผลมาจากอะไร ? และดีอย่างไร ? พระสาวกองค์ใดได้รับการยกย่องว่าเลิศในทางนี้ ?
ตอบ
ความเป็นผู้มีบริวารมาก เป็นผลมาจากความรู้จักเอาใจบริษัท รู้จักสงเคราะห์ด้วยอามิสบ้าง ด้วยธรรมบ้าง ฯ ดีอย่างนี้คือ ภิกษุผู้ประกอบด้วยคุณสมบัติเห็นปานนี้ ย่อมเป็นผู้อันบริษัทรักใคร่นับถือ สามารถควบคุมบริษัทไว้อยู่ เป็นผู้อันจะพึงปรารถนาในสาวกมณฑล ฯ พระสาวกองค์ใดได้รับการยกย่องว่าเลิศในทางนี้ คือ พระอุรุเวลกัสสปะ ฯ
ปัญหาข้อที่ 5
ถาม เมื่อเอ่ยถึง พระสารีบุตร ทำให้นึกถึงพระสาวกอีกองค์หนึ่ง คือใคร ? ท่านได้บรรลุพระอรหัตและนิพพานที่ไหน ? ก่อนหรือหลังพระสารีบุตรกี่วัน ?
ตอบ คือพระโมคคัลลานะ ฯ ท่านได้บรรลุพระอรหัตที่บ้านกัลลวาลมุตตคาม แขวงมคธ ก่อนพระสารีบุตร 8 วัน และนิพพานที่ตำบลกาฬศิลา แขวงมคธ หลังพระสารีบุตร 15 วัน ฯ
ปัญหาข้อที่ 6
ถาม พระสาวกผู้ปรารภเหตุว่า “ผู้อยู่ครองเรือนต้องคอยนั่งรับบาป เพราะการงานที่ผู้อื่นทำไม่ดี” แล้วมีใจเบื่อหน่ายสละทรัพย์สมบัติออกบวชคือใคร ? ท่านได้รับยกย่องจากพระศาสดาว่า เป็นผู้เลิศในทางไหน ? เพราะเหตุใด ?
ตอบ คือ พระมหากัสสปะ ฯ ท่านได้รับยกย่องจากพระศาสดาว่า เป็นผู้เลิศในทางถือธุดงค์ เพราะท่านถือธุดงค์ 3 อย่างเป็นประจำ คือ ทรงผ้าบังสุกุลจีวรเป็นวัตร 1 เที่ยวบิณฑบาตเป็นวัตร 1 อยู่ป่าเป็นวัตร 1 ฯ
ปัญหาข้อที่ 7
ถาม พระสาวก ผู้อธิบายภัทเทกรัตตสูตรที่ทรงแสดงโดยย่อให้พิสดาร คือใคร ? ท่านได้รับการสรรเสริญจากพระศาสดาว่าอย่างไร ?
ตอบ คือ พระมหากัจจายนะ ฯ ท่านได้รับสรรเสริญจากพระศาสดาว่า เป็นผู้ฉลาดในการอธิบายคำที่ย่อให้พิสดาร ฯ
ศาสนพิธี
ปัญหาข้อที่ 8
ถาม ศาสนพิธี คืออะไร ? การศึกษาศาสนพิธีให้เข้าใจ มีประโยชน์อย่างไร ?
ตอบ คือ พิธีทางศาสนา ฯ มีประโยชน์คือ
- ทำให้เข้าใจเรื่องของศาสนพิธีได้โดยถูกต้อง
- ให้เห็นเป็นเรื่องสำคัญไม่ไร้สาระ
- ทำให้ปฏิบัติได้ถูกต้อง ไม่ผิดเพี้ยนจากขนบธรรมเนียมประเพณี ฯ
ปัญหาข้อที่ 9
ถาม การทำวัตร คืออะไร ? ทำวัตรสวดมนต์ เพื่อความมุ่งหมายใด ?
ตอบ
การทำวัตร คือ การทำกิจวัตรของภิกษุสามเณรและอุบาสกอุบาสิกา เป็นการทำกิจที่ต้องทำประจำจนเป็นวัตร-ปฏิบัติ เรียกสั้นๆ ว่า ทำวัตร ฯ
ความมุ่งหมายของการทำวัตรสวดมนต์นี้ บัณฑิตถือว่าเป็นอุบายสงบจิตไม่ให้คิดวุ่นวายตามอารมณ์ได้ชั่วขณะที่ทำ เมื่อทำประจำวันละ 2 เวลาทั้งเช้าเย็นครั้งละครึ่งชั่วโมง หรือ 1 ชั่วโมงเป็นอย่างน้อย ก็เท่ากับได้ใช้เวลาสงบจิตได้วันละไม่ต่ำกว่า 1 ใน 24 ชั่วโมง ฯ
ปัญหาข้อที่ 10
ถาม ในวันอุโบสถ พระธรรมกถึกให้ศีล 8 เป็นอุโบสถศีล แต่มีผู้ศรัทธาจะรักษาเพียงศีล 5 เท่านั้น พึงปฏิบัติอย่างไร ?
ตอบ พึงปฏิบัติอย่างนี้ สมาทานเพียง 5 ข้อ ในระหว่างข้อที่ 3 ซึ่งพระธรรมกถึกให้ด้วยบทว่า อพฺรหฺมจริยา … พึงรับสมาทานว่า กาเมสุ มิจฺฉาจารา… และรับต่อไปจนครบ 5 ข้อเมื่อครบแล้วก็กราบ 3 ครั้ง ลดลงนั่งราบไม่ต้องรับต่อไป ฯ
